Skrzyp polny
(Equisetum arvense L.)
Skrzyp polny to wieloletnia roślina występująca na całym świecie z wyjątkiem Australii. Należy do rodziny skrzypowatych (Equisetaceae), a jego nazwa pochodzi prawdopodobnie stąd, że przy pocieraniu słychać charakterystyczny chrzęst (skrzypienie) z powodu zawartości krzemionki. Co sprawiło, że skrzyp polny, uważany za chwast, zdobył nasze uznanie?
Chwoszcz, chwoszczka, jedlinka polna, skrzypka, sprzęstka, krzemionka, jodełka, kostka bądź koński ogon – o tak, to wszystko nazwy skrzypu polnego znane w Polsce.
Do niedawna skrzyp polny w naszym kraju był bardzo rozpowszechnionym, uciążliwym chwastem pól, łąk, brzegów rzeki i przydroży. Jednak w ostatnich latach wskutek zwiększonego stosowania herbicydów, odkwaszenia gleby oraz poprawienia jej właściwości fizycznych oraz prac melioracyjnych występuje nieco rzadziej. Podczas wzrostu skrzyp polny wydaje dwa rodzaje pędów: wczesną wiosną pędy bezzieleniowe, które po wydaniu zarodników zamierają, oraz powstające nieco później pędy płonne. Te drugie w dobrych warunkach glebowych osiągają nawet 40 cm wysokości. Skrzyp łatwo poznać, gdyż wyraźnie różni się od powszechnie spotykanych roślin; letnie pędy skrzypu przypominają miniaturowe choinki.
Surowcem stosowanym w fitoterapii jest ziele skrzypu.
Jako surowiec zielarski przez całe lato zbiera się górne części pędów płonnych o przyjemnej dla oka jasnozielonej barwie, jest to tak zwane ziele skrzypu. Pędy skrzypu ścina się nad ziemią odrzucając te z brunatnymi rdzawymi plamami, a następnie suszy w warunkach naturalnych w miejscach zacienionych i przewiewnych. Swoje ogromnie znaczenie w lecznictwie i kosmetyce skrzyp zawdzięcza głównie dużej zawartości ważnych dla organizmu związków krzemu. Ponadto zawiera m.in. flawonoidy, saponiny, kwasy organiczne, fitosterole oraz związki mineralne i witaminy.
Tyle mocy w jednej niepozornej roślinie, właśnie tak zdobywa się nasze uznanie!
Ziele skrzypu, dzięki obecności flawonoidów, zwiększa objętość wydalanego moczu i usuwa z organizmu nadmiar moczanów, w związku z czym stosowane jest jako środek moczopędny w mało nasilonych schorzeniach nerek i dróg moczowych. Ponadto oczyszcza organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Działa również łagodnie rozkurczowo na drogi żółciowe i moczowe, przeciwdziała obrzękom i poprawia pracę serca, a zawarta w zielu krzemionka rozpuszczalna w wodzie ma wpływ na wiele procesów metabolicznych organizmu. Przetwory ze skrzypu wpływają także korzystnie na przemianę materii oraz uzupełniają niedobory innych pierwiastków, jak potas czy magnez.
Od dawna znane jest dobroczynne działanie skrzypu na cerę, włosy i paznokcie.
Zawarta w skrzypie rozpuszczalna krzemionka jest łatwo wchłaniana i absorbowana w organizmie. Związki krzemu utrzymują prawidłową elastyczność naskórka, błon śluzowych i tkanki łącznej oraz uszczelniają ściany naczyń krwionośnych. Krzem bierze także udział w syntezie kolagenu. Z tego powodu przetwory z ziela skrzypu są szczególnie polecane do kosmetyków o działaniu ujędrniającym i regenerującym. Preparaty ze skrzypu, będąc naturalnym źródłem krzemionki, doskonale sprawdzają się również w kuracjach wzmacniających włosy i paznokcie.
4 rzeczy o skrzypie, którymi możesz zaciekawić znajomych.
- Skrzyp jest ściśle spokrewniony z drzewami, które rosły na ziemi ok. 250-300 milionów lat temu w okresie prekambru i przyczyniły się do powstania dzisiejszych pokładów węgla!
- Właściwości lecznicze skrzypu znane były już w starożytności, a o jego działaniu tamującym krwawienia pisali Dioskurides i Pliniusz Starszy.
- Na całym świecie występuje 50 gatunków skrzypu, w Polsce tylko 9, ale za leczniczy uważany jest wyłącznie 1, skrzyp polny.
- Skrzyp odgrywa ważną rolę w fitoterapii, a jego prozdrowotny wpływ na nasz organizm jest znany od stuleci – już w XVI w. skrzyp został dokładnie opisany przez Paracelsusa i Matthiolusa.