Kminek zwyczajny
(Carum carvi L.)
Kminek zwyczajny znany jest również pod nazwami: kminek lekarski, kmin polny, hanyż czy karolek. Jest on rośliną dwuletnią z rodziny selerowatych (Apiaceae), występującą w Europie, Azji, północnej Afryce. W Polsce kminek jest uprawiany na plantacjach czy przydomowych ogrodach, ale można go spotkać w formie zdziczałej także na łąkach, pastwiskach, miedzach i przydrożach.
Jak wygląda kminek zwyczajny – jedna z najstarszych roślin użytkowych znanych ludzkości?
Kminek w pierwszym roku wzrostu tworzy przyziemną rozetę z liści oraz wytwarza gruby korzeń, natomiast w drugim roku wydaje nagą, pustą w środku łodygę wysoką na około 80 cm. Liście kminku zwyczajnego są pierzastosieczne i ogonkowe, a jego małe kwiaty zazwyczaj są białe, choć można niekiedy spotkać kminek o różowej barwie kwiatów. Kwitnie on w maju i czerwcu, a jego owocem jest wydłużona rozłupka.
Kminek należy do powszechnie uprawianych roślin zielarskich.
Surowcem leczniczym kminku są jego owoce. Zbioru owoców kminku dokonuje się w drugim roku wzrostu roślin. Kminek należy do surowców olejkowych, dzięki czemu jest bardzo często wykorzystywany w ziołolecznictwie. Oprócz olejku eterycznego zawiera także flawonoidy, białko, tłuszcze, błonnik, garbniki oraz witaminy i sole mineralne.
We współczesnym lecznictwie owoce kminku mają przede wszystkim działanie rozkurczowe i wiatropędne
Owoce kminku swoim działaniem obejmują przede wszystkim przewód pokarmowy, drogi żółciowe, wątrobę i nerki. Działają rozkurczowo na mięśnie gładkie żołądka i jelit, a także regulują dopływ żółci do dwunastnicy i wspomagają wydzielanie soku żołądkowego. Kminek wpływa znakomicie na pobudzenie apetytu i lepsze trawienie, ułatwiając przyswajanie składników pokarmowych i usuwając stany skurczowe w przewodzie pokarmowym. Hamuje także procesy fermentacyjne w jelitach. W związku z tym stosowany jest na wiele dolegliwości trawiennych, takich jak: wzdęcia, odbijanie, kolki jelitowe, bóle brzucha czy brak apetytu.
Na co jeszcze pomagają napary z kminku i jakie ma on zastosowanie w aromaterapii?
Napary z kminku można również stosować zewnętrznie na stany zapalne skóry. W aromaterapii z powodzeniem wykorzystywany jest olejek kminkowy. Stosuje się go przede wszystkim do masażu, kąpieli i kompresów. Z kolei inhalacje przygotowane z olejku łagodzą dolegliwości nosa i gardła w okresach przeziębienia lub przy alergii.
Te niepozorne nasiona kryją w sobie niezwykły smak i aromat
Nasiona kminku mają lekko piekący smak i intensywny aromat, za który odpowiada olejek eteryczny zawierający karwon i limonen. Są powszechnie stosowaną przyprawą. Używa się ich w całości do różnego rodzaju wyrobów piekarniczych i cukierniczych bądź w formie zmielonej, do sałatek, past i serów. Za przyprawę mogą służyć również młode liście kminku. Ze względu na specyficzny smak i zapach kminku, nie każdy go lubi, ale chyba każdy z nas spotkał go w wielu potrawach na naszych stołach. Kminek często dodawany jest do: ziemniaków, kapusty, buraków, mięsa, ryb, różnego rodzaju serów, zup i sosów. Z kolei olejek kminkowy jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym i służy do aromatyzowania konserw czy sosów.
Owoce kminku znaleziono już w neolitycznych osadach na terenie obecnych Niemiec i Szwajcarii, a w Polsce pierwsze ślady pojawiły się w średniowieczu.
Owoce kminki znaleziono w północnych Niemczech w wykopaliskach osad palowych pochodzących z okresu neolitu, co świadczy, że kminek od dawna jest znany jako roślina użytkowa. W Polsce używano kminek już od okresu Piastów. Był on wymieniany w kapitularzach Henryka Pobożnego. A później znajdujemy także wzmiankę o nim na listach cen przypraw miasta Gdańsk z 1410.