Jeżówka elektryczna
(Acmella oleracea L.)
Jeżówka elektryczna, zwana też znieczulecznikiem, to niezwykła, choć mało znana roślina, należąca do rodziny astrowatych. Nie do końca wiemy, jakie jest jej pochodzenie, chociaż przyjmuje się, że może wywodzić się z tropikalnych regionów Afryki i Ameryki Południowej. Po raz pierwszy została znaleziona w Peru.
W warunkach naturalnych to roślina wieloletnia.
Znieczulecznik jest byliną o stożkowatych, żółtych, bezwonnych kwiatach, które na szczycie mają charakterystyczną plamkę, przypominającą „rybie oko”. Dorasta nawet do 60 cm wysokości. Długie łodygi mają brązową barwę, a ciemnozielone liście przybierają sercowaty kształt.
Jeżówka elektryczna ma wiele zastosowań kulinarnych i leczniczych.
Liście jeżówki są jadalne, dlatego w kuchni Ameryki Południowej wykorzystywana jest jako dodatek do sałatek ze względu na specyficzny, lekko ostry, pieprzny smak. Po ugotowaniu traci go i bardziej przypomina liście szpinaku.
W ziołolecznictwie stosowana jest cała roślina, choć największa zawartość głównego aktywnego składnika (spilantolu) występuje w kwiatach i liściach. Spilantol to związek odpowiedzialny głównie za działanie przeciwbólowe. Jest bardzo dobrze absorbowany przez skórę, powodując znieczulenie już po 5 minutach. Ponadto jeżówka elektryczna zawiera: związki garbnikowe, olejek eteryczny, flawonoidy oraz kwasy fenolowe i polisacharydy.
W medycynie ludowej wykorzystywana była głównie jako środek o działaniu miejscowo znieczulającym. Szczególnie do leczenia bólu zębów o różnym podłożu – stąd nazywana jest też „rośliną od bólu zęba”, a także bólu gardła czy zapalenia jamy ustnej. Jeżówka ma również właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, wzmocnione dodatkowo przez obecność związków flawonoidowych.
Jeżówka elektryczna to „roślinny botoks”.
Wyciąg z jeżówki elektrycznej zdobył uznanie również w kosmetyce. Wykazuje on przede wszystkim właściwości przeciwzmarszczkowe i ujędrniające. Stymuluje komórki skóry do produkcji kolagenu i elastyny, które tworzą tzw. sieć podtrzymującą jędrność skóry.
Ma też zdolność zmniejszania napięcia mięśni, przyczyniając się tym samym do redukcji zmarszczek mimicznych twarzy. Z tego powodu jeżówka stosowana jest jako produkt o działaniu ujędrniającym i przeciwzmarszczkowym oraz poprawiającym wygląd skóry. To właśnie te właściwości zapewniły jej określenie „roślinny botoks”.
Gdzie jeszcze jeżówka elektryczna znalazła zastosowanie?
W Afryce i w Azji Południowej (Indie) od dawna wykorzystywana jest w medycynie ludowej na wiele schorzeń. Przede wszystkim stosuje się ją jako środek miejscowo łagodzący ból, np. zębów. Dodatkowo wzmaga wydzielanie śliny, ponieważ ma ostry smak, a to sprzyja z kolei pobudzaniu apetytu i wspomaga procesy trawienne.