Kolendra siewna
(Coriandrum sativum L.)
Kolendra jest jednoroczną rośliną z rodziny selerowatych (Apiaceae). W Polsce znana jest też jako: kolender ogrodowy czy polski pieprz.
Największym producentem kolendry siewnej na świecie są Indie.
Kolendra wywodzi się z krajów Bliskiego Wschodu i Morza Śródziemnego. Obecnie jest uprawiana w Europie, północnej Afryce, Azji i innych częściach świata, także w Polsce. Jednak to Indie są jej największym producentem. Z uwagi na to, iż pochodzi z ciepłego, suchego klimatu, kolendra wymaga do uprawy stanowiska słonecznego i osłoniętego.
Kolendrę wysiewa się do gruntu pod koniec marca i na początku kwietnia, natomiast zbiory odbywają się kolejnego roku od czerwca do sierpnia.
Uprawia się dwie odmiany kolendry: drobnoowocową i gruboowocową. Różnią się one między sobą długością okresu wegetacji, wysokością, wielkością owoców oraz zawartością olejku. Kolendra gruboowocowa osiąga wysokość 50 cm, a drobnoowocowa nawet 120 cm. Świeża roślina odznacza się silnym, nieprzyjemnym zapachem. Liście dolne są pojedyncze, wyższe pierzaste, o wąskich odcinkach. Drobne, białe lub różowe kwiaty kolendry zakwitają w baldaszkach na szczytach pędów od czerwca do lipca. Owocem jest mała, kulista rozłupnia. W zależności od kraju, w którym kolendra jest uprawiana, jej owoce różnią się rozmiarem i kształtem, a zielone liście smakiem. Surowiec najlepszej jakości ma barwę jasnobrunatną oraz intensywny korzenny aromat i smak.
Z wysuszonych owoców kolendry sporządza się napary, które wspierają nasz organizm.
Surowcem zielarskim stosowanym w fitoterapii jest owoc kolendry. Służy on także do otrzymywania olejku kolendrowego. Owoce zawierają olejek eteryczny, związki kumarynowe, flawonoidy, fitosterole i związki białkowe. Wykazują działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, przywracając prawidłowe ruchy jelit, co umożliwia swobodne odchodzenie gazów i łagodzi wzdęcia. Napary z kolendry mają gorzki smak, przez co zwiększają także wydzielanie soku żołądkowego, tym samym ułatwiają trawienie i zwiększają łaknienie. Stosowane są więc najczęściej w zaburzeniach czynności przewodu pokarmowego. Olejek kolendrowy działa również bakteriobójczo, co ułatwia odbudowanie w przewodzie pokarmowym naturalnej flory jelitowej.
Po dziś dzień kolendra używana jest jako przyprawa oraz dodatek do dekoracji ciast.
Jej odmiany o dużych nasionach są drobno mielone i stanowią jeden ze składników mieszanek przyprawowych, np. indyjskiej curry. Poza tym, nasiona kolendry są wykorzystywane do przygotowywania potraw z ryb i mięsa, a jej zielone części są dodawane do zup, sałatek i sosów.
Ze względu na swe walory w ziołolecznictwie i smak kolendra uprawiana jest już od co najmniej 3 tysięcy lat.
Kolendrę wymieniają papirusy egipskie, teksty sanskryckie i Pismo Święte, gdzie porównywana jest do biblijnej manny. Rzymianie używali jej do peklowania mięsa, a według wierzeń chińskich miała zapewnić nieśmiertelność. Na co jeszcze stosowano kolendrę? W średniowieczu była uznawana za afrodyzjak.